Metody zabezpieczenia osuwiska

Metody zabezpieczenia osuwiska określone są w instrukcjach ITB oraz w normach branżowych. Przyczyny powstania osuwisk i materiały i techniki zabezpieczenia i stabilizacji skarp i osuwisk - zalecenia i rozwiązania geotechniczne.

Przyczyny powstania osuwisk są różnorakie i mogą być naturalne lub antropogeniczne. Do przyczyn naturalnych należą:

• Nachylenie terenu - osuwiska najczęściej powstają na stokach o nachyleniu powyżej 30°.
• Właściwości gruntu - osuwiska są bardziej prawdopodobne w gruntach o niskiej spójności, takich jak piaski lub iły.
• Wody gruntowe - wzrost poziomu wód gruntowych może spowodować nasiąknięcie gruntu i jego utratę spójności.
• Zmiany klimatyczne - zmiany klimatu mogą prowadzić do zwiększenia intensywności opadów deszczu, co może zwiększyć ryzyko osuwisk.

Do przyczyn antropogenicznych należą:

• Wycinka drzew - drzewa wzmacniają skarpy poprzez swoje korzenie. Ich wycinka może osłabić skarpę i zwiększyć ryzyko osuwisk.
• Inżynieria lądowa - budowa dróg, budynków i innych obiektów może zaburzyć równowagę sił działających na skarpę i zwiększyć ryzyko osuwisk.

Zabezpieczenie osuwiska

Jak zabezpieczyć osuwisko gruntowe?

Metody zabezpieczenia osuwisk można podzielić na dwie główne grupy:

• Metody doraźne stabilizujące osuwisko - które polegają na zatrzymaniu lub spowolnieniu ruchu osuwiska.
• Metody likwidujące osuwisko - które polegają na usuwaniu osuwiska z powierzchni ziemi.

Metody stabilizacji osuwiska obejmują:

• Umocnienia skarp - takie jak mury oporowe, schody oporowe lub sekwencje oporowe. Umocnienia skarp wzmacniają skarpę i zmniejszają jej skłonność do osuwisk.
• Iniekcje cementu lub żywicy do gruntu - które wzmacniają grunt i zmniejszają jego skłonność do osuwisk.
• Usuwanie przyczyn osuwiska - takich jak nadmierne nawodnienie gruntu lub uszkodzenie skarpy.

Metody likwidujące osuwiska obejmują:

• Wykopanie osuwiska - które polega na wykopaniu osuwiska i odłożeniu go w bezpiecznym miejscu.
• Rozdrobnienie osuwiska - które polega na rozdrobnieniu osuwiska na mniejsze fragmenty i ich wywozie.

Wybór metody zabezpieczenia osuwiska czy wzmacniania skarp powinien być uzależniony od rodzaju osuwiska, stopnia jego zaawansowania oraz wymaganych parametrów wytrzymałościowych.

Zalecenia ITB w zakresie zabezpiecznenia osuwiska

Dwie instrukcje ITB mówią o metodach zabezpieczenia osuwiska:

• Instrukcja ITB I-149:2018 "Ochrona przed osuwiskami"
• Instrukcja ITB I-150:2018 "Zabezpieczanie osuwiskowe"

Instrukcja ITB I-149:2018 jest najnowszym opracowaniem Instytutu Techniki Budowlanej dotyczącym ochrony przed osuwiskami. Zawiera ona szczegółowe informacje na temat metod zabezpieczenia, w tym:

• Metody stabilizujące osuwisko, które polegają na zatrzymaniu lub spowolnieniu ruchu osuwiska. Do metod przedsuwających się osuwisk należą:
  • Umocnienia skarp, takie jak mury oporowe, schody oporowe lub sekwencje oporowe.
  • Iniekcje cementu lub żywicy do gruntu, które wzmacniają grunt i zmniejszają jego skłonność do osuwisk.
  • Usuwanie przyczyn osuwiska, takich jak nadmierne nawodnienie gruntu lub uszkodzenie skarpy.
• Metody likwidujące osuwisko, które polegają na usuwaniu osuwiska z powierzchni ziemi. Do metod likwidujących osuwiska należą:
  • Wykopanie osuwiska, które polega na wykopaniu osuwiska i odłożeniu go w bezpiecznym miejscu.
  • Rozdrobnienie osuwiska, które polega na rozdrobnieniu osuwiska na mniejsze fragmenty i ich wywozie.

Instrukcja ITB I-150:2018 jest nieco starsza, ale nadal aktualna i zawiera wiele cennych informacji na temat zabezpieczenia osuwiskowego. W zakresie zabezpieczenia osuwiskowego instrukcja ta zawiera informacje na temat:

• Metod przedsuwających się osuwisk, w tym:
  • Umocnienia skarp, np. z wykorzystaniem geokraty na skarpy albo biowłóknina
  • Wtryskiwanie cementu lub żywicy do gruntu
• Metod likwidujących osuwiska, w tym:
  • Wykopanie osuwiska
  • Rozdrobnienie osuwiska

Oprócz instrukcji ITB, informacje na temat metod zabezpieczenia osuwiska można znaleźć w:

• Normach PN-EN, takich jak:
  • PN-EN 1997-1:2004 "Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne - Część 1: Zasady ogólne"
  • PN-EN 1997-2:2004 "Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne - Część 2: Obszary zagrożone osuwiskami"
• Przepisach techniczno-budowlanych**, takich jak:
  • Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 lipca 2003 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1562)

Wybór metody zabezpieczenia osuwiska powinien być uzależniony od rodzaju osuwiska, stopnia jego zaawansowania oraz wymaganych parametrów wytrzymałościowych.

Geokrata komórkowa to geosyntetyk z tworzywa sztucznego, najczęściej polietylenu o wysokiej gęstości (geokrata PEHD / HDPE). Geokrata składa się z połączonych ze sobą taśm, które tworzą trójwymiarową strukturę w kształcie plastra miodu.

Umocnienie skarp stanowi kluczowy element zapewniający stabilność terenów pochyłych, zapobiegający osuwaniu się gruntu, erozji oraz degradacji konstrukcji. Odpowiedni dobór metod oraz materiałów pozwala nie tylko zwiększyć nośność skarpy, ale także poprawić drenaż, co łącznie przyczynia się do długoterminowej trwałości infrastruktury i bezpieczeństwa użytkowników.

Metody umocnienia skarp opisane są w instrukcjach ITB oraz w normach branżowych. Istnieje wiele metod umocnienia skarp, zarówno naturalnych, jak i technicznych. Wybór odpowiedniej metody zależy od wielu czynników, takich jak:

• Rodzaj gruntu: Czy jest to grunt spoisty, sypki, czy organiczny?
• Nachylenie skarpy: Im bardziej stroma skarpa, tym trudniejsze jest jej umocnienie.
• Wysokość skarpy: Wysokie skarpy wymagają bardziej zaawansowanych metod umocnienia.
• Warunki wodne: Czy woda gruntowa jest wysoka? Czy występują opady deszczu?
• Obciążenia: Czy skarpa będzie narażona na obciążenia, takie jak ruch pojazdów?
• Estetyka: Czy ważne jest zachowanie naturalnego wyglądu skarpy?