Ochrona przed erozją

Ochrona przed erozją to zbiór działań mających na celu zapobieganie lub minimalizowanie procesu niszczenia i przenoszenia gleby przez czynniki naturalne, takie jak woda (erozja wodna) i wiatr (erozja wietrzna), a także działalność człowieka. Erozja gleby jest poważnym problemem ekologicznym i ekonomicznym, prowadzącym do degradacji gruntów, utraty żyzności gleby, zanieczyszczenia wód i powietrza, a nawet powodzi i osuwisk.

Ochrona przed erozją jest kluczowa dla zachowania żyzności gleb, ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju rolnictwa. Wybór odpowiednich metod zależy od rodzaju gleby, ukształtowania terenu, warunków klimatycznych i rodzaju upraw. Najczęściej stosuje się kombinację różnych metod, aby osiągnąć jak najlepsze efekty. Ważne jest również monitorowanie stanu gleb i podejmowanie działań prewencyjnych, aby zapobiegać powstawaniu erozji.

Rodzeje erozji

Erozja może być podzielona na dwa podstawowe rodzaje:

• Erozja wodna: Spowodowana spływem wód opadowych, roztopowych lub rzecznych. Może przybierać formę spłukiwania powierzchniowego, erozji bruzdowej, wąwozowej lub brzegowej.
• Erozja wietrzna: Wywoływana działaniem wiatru, który unosi i przenosi cząstki gleby na znaczne odległości. Szczególnie dotkliwa na terenach otwartych, suchych i pozbawionych roślinności.
• Erozja antropogeniczna: Spowodowana działalnością człowieka, taką jak orka, uprawa monokultur, wycinka lasów, budowa dróg i osiedli.

Jakie problemy powoduje erozja wodna

Erozja wodna to proces niszczenia gleby i skał przez wodę płynącą. Może ona występować na różnych skalach, od drobnych żłobków na zboczach do dużych wąwozów.

Erozja wodna ma wiele negatywnych skutków, zarówno dla środowiska, jak i dla gospodarki.

• Wpływ na środowisko
  • Utrata gleby - erozja wodna prowadzi do usuwania z powierzchni ziemi gleby, która jest cennym zasobem naturalnym. Gleba jest niezbędna do życia roślin, zwierząt i ludzi. Jej utrata powoduje spadek plonów, degradację siedlisk i zanieczyszczenie wód.
  • Zanieczyszczenie wód - erozja wodna może powodować zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych. Wspomagana przez wodę gleba może transportować do wód zanieczyszczenia organiczne, mineralne i biologiczne.
  • Zmiany rzeźby terenu - erozja wodna prowadzi do zmian rzeźby terenu. Powstają wąwozy, żłobki i inne formy erozyjne. Zmiany te mogą mieć negatywny wpływ na krajobraz i utrudniać lub uniemożliwiać działalność gospodarczą.
• Wpływ na gospodarkę
  • Utrata powierzchni uprawnej - erozja wodna może prowadzić do utraty powierzchni uprawnej. Gleba, która jest erodowana, nie nadaje się do uprawy roślin.
  • Zmniejszenie plonów - nawet nieznaczna erozja może prowadzić do zmniejszenia plonów. Gleba, która jest erodowana, jest mniej żyzna i mniej wydajna.
  • Zwiększone koszty produkcji rolnej - erozja wodna może zwiększać koszty produkcji rolnej. Rolnicy muszą ponosić koszty związane z rekultywacją erodowanych gruntów, zakupem nawozów i środków ochrony roślin.
  • Uszkodzenia infrastruktury - erozja wodna może powodować uszkodzenia infrastruktury, takiej jak drogi, mosty i kanały.
    • rozmywanie skarpy
    • osiadanie nasypów
    • osuwiska
    • erozja i sufozja gleby z podłoża drogi może powodować jej zapadanie się i uszkodzenia
    • erozja wodna może również powodować uszkodzenia mostów, np. podmywanie przyczółków mostowych

Metody ochrony przed erozją

Ochrona przed erozją gruntu może być realizowana na wiele sposobów. Do najczęściej stosowanych metod należą:

Metody agrotechniczne:

• Uprawa bezorkowa: Ograniczenie lub wyeliminowanie orki, co zmniejsza naruszenie struktury gleby i chroni ją przed erozją.
• Mulczowanie: Pokrywanie powierzchni gleby resztkami roślinnymi (słoma, liście), co chroni ją przed działaniem wiatru i wody, a także poprawia jej wilgotność i strukturę.
• Płodozmian: Zmiana uprawianych roślin w kolejnych latach, co poprawia strukturę gleby i zapobiega jej wyjałowieniu.
• Uprawa pasowa: Naprzemienne uprawianie pasów roślin okopowych i zbożowych, co hamuje spływ wody i erozję wietrzną.
• Głęboszowanie: Głębokie spulchnianie gleby, poprawiające jej przepuszczalność i retencję wodną.

Metody techniczne:

• Tarasowanie: Budowa tarasów na stokach, co spowalnia spływ wody i zapobiega erozji.
• Budowa progów i stopni wodnych: Hamowanie prędkości przepływu wody w ciekach, co zmniejsza erozję brzegową i denną.
• Stosowanie geowłóknin i geokrat: Materiały syntetyczne wzmacniające glebę i chroniące ją przed erozją, geosyntetyki, betonowe płyty oporowe.
• Materiały naturalne: np. siatka z włókien naturalnych, geowłóknina, roślinność, zalesienie
• Budowa wałów przeciwerozyjnych: Ochrona przed spływem powierzchniowym wody.

Metody biologiczne:

• Zalesienia i zadrzewienia: Sadzenie drzew i krzewów, których korzenie wzmacniają glebę i chronią ją przed erozją.
• Zakładanie łąk i pastwisk: Roślinność łąkowa i pastwiskowa chroni glebę przed erozją i poprawia jej strukturę.
• Stosowanie roślin okrywowych: Rośliny, które szybko pokrywają glebę, chroniąc ją przed erozją i poprawiając jej żyzność.

Materiały stosowane do ochrony przed erozją

• Siatka z włókien naturalnych: Może być stosowana do wzmocnienia gruntu na skarpach, aby zapobiegać ich osuwaniu.
• Geowłóknina: Może być stosowana do stabilizacji gruntu i zapobiegania jego erozji.
• Rośliny: Mogą być stosowane do ochrony powierzchni gruntu przed erozją wodną i wietrzną.
• Biowłóknina -  biomata, biodegradowalna mata bawełniana z wszytymi nasionami trawy, służąca do umacniania, zadarniania i zazieleniania skarp, stabilizacji gruntu, skarp i nasypów
• Maty przeciwerozyjne
• Geosiatka przeciwerozyjna
• Siatki przeciwerozyjne

Do pobrania

• Geosyntetyki w budowlach ziemnych, pdf
• Geosyntetyki do stabilizacji i ochrony skarpy przed erozją, pdf

Mata przeciwerozyjna jest specjalnym materiałem używanym do ochrony skarp przed erozją. Jej głównym celem jest zapobieżenie utraty ziemi i destabilizacji skarpy spowodowanej działaniem wody, wiatru lub innych czynników atmosferycznych.