Osuszanie mokradeł a problemy budynków z wilgocią

Osuszanie mokradeł w Basenie Środkowym Biebrzy w ujęciu historycznym. Mokradła w Basenie Środkowym Biebrzy uległy przekształceniom w wyniku prac hydrotechnicznych prowadzonych na tym obszarze od początku XIX wieku. Pierwsze zmiany zapoczątkowała budowa w latach 1824-1839 żeglownego Kanału Augustowskiego, co zamanifestowało się w stanie pokrywy roślinnej i gleb na obszarach przyległych do kanału.

Główne przekształcenia nastąpiły w wyniku budowy kanałów melioracyjnych, które były elementem prac publicznych organizowanych w następstwie klęski głodu w 1844 roku, w celu zapewnienia środków do życia głodującej ludności. W ramach tego projektu, realizowanego w latach 1845-1862, wybudowano kilka dużych kanałów, w tym dwa oddzielające i prostujące bieg rzek Ełk (Kanał Rudzki - 17 km) i Jegrznia (Kanał Woźnawiejski - 9 km). Zmiana układu hydrograficznego doprowadziła do częściowego osuszenia mokradeł na obszarze około połowy Basenu.

Pierwsze prace melioracyjne o charakterze stricte rolniczym, mające na celu zagospodarowanie powierzchni torfowisk, zostały przeprowadzone na torfowisku Kuwasy (o powierzchni około 660 ha) w latach 1933-1939. Prace na szerszą skalę wznowiono w 1952 roku, co doprowadziło do chwili obecnej do osuszenia i zagospodarowania około 18 000 hektarów.

Efekty działania osuszającego kanałów, w szczególności tych pochodzących z lat 1845-1862, należy uwzględniać przy planowaniu ochrony obszarów leżących w granicach Parku Narodowego Biebrzańskiego.

Prof. dr hab. Henryk Okruszko, członek korespondent PAN, Instytut Melioracji i Użytkowania Ziemi, Warszawa

Basen Środkowy Biebrzy zajmuje powierzchnię około 2200 km2 i jest największym obszarem torfowisk w Polsce. W warunkach naturalnych charakteryzował się on wysokim stopniem zabagnienia, z dominacją ekosystemów bagiennych.

Pierwsze zmiany w środowisku Basenu Środkowego Biebrzy spowodowane pracami hydrotechnicznymi miały miejsce w XIX wieku. Wówczas to wybudowano Kanał Augustowski, który miał istotny wpływ na układ hydrograficzny obszaru. Kanał ten, łączący jezioro Białe z Narwią, odprowadzał wody z dorzecza Biebrzy do Narwi, co doprowadziło do obniżenia poziomu wód gruntowych w dolinie Biebrzy.

Kolejne, bardziej znaczące zmiany w środowisku Basenu Środkowego Biebrzy miały miejsce w latach 1845-1862, w wyniku budowy kanałów melioracyjnych. Prace te były prowadzone w ramach prac publicznych organizowanych w celu przeciwdziałania klęsce głodu, która dotknęła region w 1844 roku.

Osuszanie torfowisk w latach 1845-1862

W ramach prac melioracyjnych w latach 1845-1862 wybudowano w Basenie Środkowym Biebrzy kilka dużych kanałów, w tym dwa oddzielające i prostujące bieg rzek Ełk (Kanał Rudzki - 17 km) i Jegrznia (Kanał Woźnawiejski - 9 km). Kanał Rudzki odprowadził wody z rzeki Ełk do rzeki Biebrzy, a Kanał Woźnawiejski odprowadził wody z rzeki Jegrznia do rzeki Ełk.

Zmiana układu hydrograficznego spowodowała obniżenie poziomu wód gruntowych w dorzeczach rzek Ełk i Jegrznia. Prowadziło to do osuszania mokradeł, które pokrywały wówczas około połowy powierzchni Basenu Środkowego Biebrzy.

Osuszanie torfowisk miało szereg konsekwencji dla środowiska. Do najważniejszych z nich należą:

•     Zmniejszenie zasięgu i intensywności procesów torfotwórczych
•     Zmiany w składzie gatunkowym roślinności
•     Zwiększenie zasięgu i intensywności procesów erozji wodno

Literatura

• OSUSZANIE MOKRADEŁ W BASENIE ŚRODKOWYM BIEBRZY W UJĘCIU HISTORYCZNYM Henryk Okruszko', Andrzej Byczkowski, Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Katedra Budownictwa Wodnego SGGW